Powody unieważnienia umowy kredytu waloryzowanego lub indeksowanego do waluty obcej:
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. III CZP 6/21 mająca moc zasady prawnej i dotycząca niedozwolonych postanowień umownych.
„Niedozwolone postanowienie umowne jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta”
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 maja 2013 r. VI ACa 420/11
„Skoro Bank może wybrać dowolne i niepoddające się weryfikacji kryteria ustalania kursów kupna i sprzedaży walut obcych, stanowiących narzędzie indeksacji kredytu i rat jego spłaty, wpływając na wysokość własnych korzyści finansowych i generując dla kredytobiorcy dodatkowe i nieprzewidywalne co do wysokości koszty kredytu, klauzule te rażąco naruszają zasadę równowagi kontraktowej stron na niekorzyść konsumentów, a także dobre obyczaje, które nakazują, by ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem i wykonywaniem umowy, o ile nie wynikają z czynników obiektywnych, były możliwe do przewidzenia, a sposób ich generowania poddawał się weryfikacji.”
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r. III CSK 159/17
„Postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdy można rozsądnie założyć, że kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy i słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie się spodziewać, że konsument zaakceptowałby w ramach negocjacji klauzulę będącą źródłem braku równowagi stron.
Niedozwolone postanowienie umowne nie wiąże konsumenta, w związku z czym nie może z niego wynikać żadne zobowiązanie. Co do zasady więc świadczenie wynikające z takiego zobowiązania będzie świadczeniem nienależnym.
Niejasny i niepoddający się weryfikacji mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną.
Wejście w życie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe (Dz. U. Nr 165, poz. 984) nie wyłącza możliwości powoływania się na abuzywność klauzul związanych z niejasnym i jednostronnym sposobem określania kursu waluty, po jakim ma być dokonywana spłata, zawartych w umowach kredytowych, które podpisane i realizowane były jeszcze przed wejściem w życie tej nowelizacji.”
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 listopada 2020 r. I ACa 165/19
„Należy wskazać, że w doktrynie i orzecznictwie powszechnie już przyjmuje się, że odwołanie się do kursów walut zawartych w tabeli kursów i ogłaszanych w siedzibie banku narusza równorzędność stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego oraz, że prawo banku do ustalania kursu waluty nieograniczone skonkretyzowanymi, obiektywnymi kryteriami zmian stosowanych kursów walutowych świadczy o braku właściwej przejrzystości i jasności postanowienia umownego, które uniemożliwia konsumentowi przewidzieć, na podstawie transparentnych i zrozumiałych kryteriów, wynikających dla niego z umowy konsekwencji ekonomicznych. Podnieść przy tym należy, że abuzywnego charakteru tych klauzul nie niweczą ustalenia poczynione przez biegłego z zakresu bankowości i finansów sporządzającego opinię w niniejszej sprawie, zgodnie z którymi kurs ustalony przez powódkę nie odbiega od realiów rynkowych. Okoliczność ta nie zmienia bowiem faktu, że kursy walut były kształtowane przez Bank mogły być, w świetle zapisów umowy, kształtowane w sposób jednostronny, na podstawie kryteriów nieznanych konsumentowi.”
Korzyści banku, o których kredytobiorca nie był informowany - spread walutowy, nienależne wynagrodzenie banku:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r. II CSK 803/16
„W relacji do postanowienia przewidującego przeliczenie kwoty udostępnianej Pożyczkobiorcom według innego kursu – stanowi źródło dodatkowej korzyści dla Banku.”
„Lukę, która powstała w umowie w wyniku zastrzeżenia postanowienia niedozwolonego, należy wypełniać na korzyść konsumenta”
Możliwość unieważnienia lub zmiany umowy kredytu:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019 r. IV CSK 309/18
„Niedozwolone (nieuczciwe) w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. są postanowienia umowy kredytu bankowego (…), denominowanego w obcej walucie, kształtujące prawa i obowiązku konsumenta-kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami przez uzależnienie warunków waloryzacji świadczenia pieniężnego (art. 358 k.c.) od woli banku udzielającego kredytu. Dotyczy to w szczególności odwołania się w klauzuli umownej do kursów walut zawartych w tabeli tego banku, ogłaszanej w jego siedzibie, bez wskazania ograniczeń umownych w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych.
W razie sporu o ważność umowy kredytu bankowego denominowanego do obcej waluty, w której treści znajduje się niedozwolona klauzula konsumencka dotycząca sposobu tej denominacji, rozważyć należy dwie możliwości rozstrzygnięcia. Pierwsza, to ustalenie, czy po wyeliminowaniu klauzuli niedozwolonej, zgodnie z przepisami krajowymi, umowa kredytu bankowego może obowiązywać w pozostałym zakresie jako ta właśnie umowa, mająca strony, przedmiot oraz prawa i obowiązki stron. Druga możliwość rozstrzygnięcia, to uznanie umowy za nieważną lub w zależności od spełnionych przesłanek – unieważnienie zawartej umowy, która bez klauzuli niedozwolonej nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym, zwłaszcza ze względu na brak (odpadnięcie) któregoś z koniecznych składników (essentialia negotii) umowy nazwanej kredytu bankowego. Po ustaleniu okoliczności rozpoznawanej konkretnie sprawy konsument winien oświadczyć, które rozwiązanie wybiera jako dla niego korzystniejsze.”
Jeżeli walutą zobowiązania o udzielenie kredytu był polski złoty, to w razie wadliwości „klauzuli denominacyjnej” wartość nominalną umowy określa suma pieniężna w walucie polskiej przekazana przez bank deweloperowi.
Najnowsze orzecznictwo w sprawach Frankowiczów przeciwko bankom:
I C 462/20 - Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13 lipca 2021 r. – unieważniona umowa.
I C 1616/20 - Wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 17 czerwca 2021 r. – unieważniona umowa.
XXV C 2145/17 - Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 maja 2021 r. – umowa nieważna, na rzecz powodów zasądzono kwotę 467.629,24 zł
I C 1412/20 - Wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 15 czerwca 2021 r. – umowa w całości nieważna
III C 1238/19 - Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 marca 2021 r. – unieważniona umowa.
I C 440/20 - Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia z dnia 23 marca 2021 r. – odfrankowienia umowy, na rzecz powodów zasądzono kwotę 78.741,66 zł.
XII C 1000/19 - Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 lutego 2021 r. – unieważniona umowa. Na rzecz powódki zasądzono kwotę 81 440, 02 zł
W dalszym ciągu zdarzają się wyroki niekorzystne dla Frankowiczów - oddalające powództwo:
I C 1829/19 - Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 kwietnia 2021 r. – powództwo oddalone
II C 695/19 - Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 sierpnia 2020 r. – powództwo oddalone.
I C 810/19 - Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 5 lutego 2021 r. – powództwo oddalone.
I C 1427/20 - Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 21 kwietnia 2021 r. oddalone powództwo.
Szczegółowo i z uwagą analizujemy stabilizującą się linię wyroków polskich sądów. Nie każda umowa nadaje się do unieważnienia lub zmiany i nie każde okoliczności zaciągnięcia kredytu pozwalają na powołanie się przez Frankowicza na istnienie klauzul abuzywnych w umowie. Decydujemy się na wniesienie sprawy do sądu tylko po wyjaśnieniu wszelkich wątpliwości, przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu i udzieleniu wyczerpujących informacji na temat ryzyka i korzyści wynikających z wniesienia pozwu. Nikt nie może dać gwarancji, że w sprawie zapadnie wyrok zgodny z oczekiwaniami, ale z nami możesz dokonać świadomego wyboru.